G-20 üyesi Endonezya, 275 milyon 501 bin 339 kişilik nüfusu ve 1.3 trilyon dolarlık milli geliri ile Güneydoğu Asya’nın birinci, dünyanın ise 17. büyük ekonomisi konumunda. Endonezya, Dünya Bankası’nın “İş Yapma Kolaylığı” endeksinde 73. sırada yer alıyor. Çin, Hindistan ve ABD’nin ardından dünyanın en kalabalık dördüncü ülkesi olan Endonezya’da işsizlik oranı yüzde 3,6 olarak kayıtlara geçti.
Gerçek potansiyel daha
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) varsayımlarına göre Endonezya, 2030 yılına kadar dünyanın en büyük beşinci ekonomisi olacak. Ortada ülkenin güçlü yönleri, genç ve kalabalık nüfusu, zengin doğal kaynakları, disiplinli maliye politikaları, düşük kamu borcu, bankacılık küresel mali krize dayanıklı sistem ve istikrarlı uluslararası bağlar sıralanıyor.
Türkiye ile Endonezya arasındaki ikili ticarette önemli bir ivme olsa da potansiyelin tam olarak kullanıldığını söylemek şimdilik mümkün değil. 2000 yılında 262 milyon dolara ulaşan ikili ticaret hacmi, 2020 yılında yaklaşık 1.4 milyar dolara ulaştı. Teknik olarak konuşursak, ikili ticaret hacmi son 20 yılda 6 kattan fazla artmasına rağmen gerçek potansiyelin yüksek olduğunu söylemek mümkün. 10 milyar dolardan fazladır.
İki ülkenin ortasındaki karşılıklı ticaret bilgilerine baktığımızda Türkiye’nin Endonezya’ya 2022’de 515 milyon 183 bin dolar ihracat yaparken, 2 milyar 69 milyon 416 bin dolar ithalat yaptığı görülüyor. Böylece Türkiye, Endonezya ticaretinde 2022’de 1 milyar 554 milyon 233 bin dolar açık verdi. 2018’de 570 milyon 349 bin dolar olan açığın giderek arttığı görülüyor.
Hububat, bakliyat ve yağlı tohumlarda fırsat var
Türkiye yeterli ihracat rakamına ulaşamamış olsa da Endonezya yurt dışından aldığı eserlerle potansiyel vaat ediyor. Ülkenin 2022 yılındaki toplam tahıl ithalatı ise 4 milyar 455 milyon 280 bin dolar olarak gerçekleşti. Endonezya’nın 2020 yılı tahıl ithalatının 3 milyar 21 milyon 813 dolar olduğu dikkate alındığında büyüyen bir potansiyel olduğu görülüyor.
Endonezya’nın ithalat yoluyla karşıladığı ve yıllar içinde ihtiyacı artan hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar alanında Türkiye, ihracat gücüyle dikkat çekiyor. 2022’de Türkiye çeşitli ülkelere 688 milyon 677 bin dolarlık tahıl sattı. 2020 yılında 289 milyon 970 bin dolardan bu noktalara geldiği düşünüldüğünde Türkiye büyüyen bir tedarikçi olarak dikkat çekiyor. Endonezya pirinç, buğday, meslin, mısır ve darı gibi değerli ürünleri satın alıyor.
Türkiye’nin ihracatçısı olduğu bu eser setlerinde Endonezya’ya önemli satış rakamlarına ulaşamadığı görülüyor. Endonezya, yeni pazarlara açılmak isteyen Türk firmaları ve potansiyelini geliştirmek isteyen firmalar için bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Türkiye’nin Endonezya’ya gelişiyle birlikte Güneydoğu Asya’da da yeni pazarlara açılma gündeme gelebilir. Böylece hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar sektörünün ihracatını daha da artırması mümkün.
51 Türk sermayeli şirket
Endonezya’da 51 adet Türk sermayeli şirket bulunmaktadır. Türkiye’de faaliyet gösteren Endonezya sermayeli 19 şirket bulunmaktadır. Türkiye’nin Endonezya’daki toplam yatırımı 141 milyon dolar seviyesinde. Peki bu yatırım bedeli yeterli mi? Açıkçası Endonezya’nın yüksek nüfusunu düşünürsek yeterliliğinden söz edemeyiz. İki ülke arasında dış ticarete konu olan mallara baktığımızda Türkiye, Endonezya’ya tütün ürünleri, buğday unu, bor mineralleri, halı kilim, mermer ve bir ölçü makine satıyor.
Görüldüğü gibi Endonezya pazarına katma değeri yüksek ürünler ihraç ettiğimizi söyleyemeyiz. Endonezya lehine olan ticaret açığının, ihracat potansiyeli yüksek sektörlere öncelik verecek şekilde Türk ihracatçısının gündemine alınması Türk ihracatçısı için değerli bir adım olacaktır. Öte yandan Endonezya’nın Türkiye’ye sattığı mallara bakıldığında katma değerinin görece daha yüksek olduğunu söylemek mümkün.
